Yazar
Onur HAMZAOĞLU


Özet

  • Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Kazakistan Cumhuriyeti’nin Alma Ata kentinde, Eylül 1978 tarihinde gerçekleştirilen Temel Sağlık Hizmetleri Uluslararası Konferansı, hazırlık sürecinden sonuç bildirgesine kadar dünya genelinde sağlık alanı ve özellikle birinci basamak sağlık hizmetlerinin sunumuna ilişkin birçok tartışmanın önünü açmış ve uzun süre gündemde kalmasını sağlayarak, önemli bir işlevi yerine getirmiştir. Bununla birlikte, bildirgede sağlık kavramı ve sağlık hizmetleri sınıfsal bir perspektif ile ele alınmamıştır. Yanı sıra, sağlık sorunlarının ve sağlık alanında yaşanmakta olan eşitsizliklerin nedenlerine de yer verilmemiştir. Söz konusu tutumun bir sonucu olarak bildirge, sağlık sorunlarının çözümüne yönelik değil, sağlık hizmetine yönelik öneriler içermektedir. Benzer sınırlılık, Konferans’da yürütülen tartışmalar ve bildirgenin içeriği ile Temel Sağlık Hizmetleri kavramının “kişi ve toplumun gereksinimi olan ve ülkede sunulan bütün sağlık hizmetlerini” kapsamakta olduğu biçiminde netleştirilmeyip, aksine, birinci basamak sağlık hizmetlerine daraltılmasına kolaylaştırıcılık yapmasıyla da görünür hale gelmiştir. Bu makalede bir yandan söz konusu saptamalar verileriyle birlikte sunulup tartışılırken, öte yandan Alma Ata Bildirgesi’nin kapitalist ülkeler için bir uzlaşı metni olduğu gösterilmeye çalışılmıştır. Öyle ki, Konferans’ın ve bildirgenin hazırlanıp açıklanması, dönem itibariyle kapitalizmin bir yapısal krizinin başlangıcına denk gelmesi nedeniyle, Alma Ata Bildirgesi’nin kapsamı, kapitalist ülkelerin kendi içinde işçi sınıfı ile ve dünya genelinde de kendileri dışındaki sosyalist blok ile bir uzlaşı metni olarak da görülebilir. Ayrıca, söz konusu uzlaşının tarafı olan SSCB’nin de kendi sınırları içerisinde o tarihe kadar var olanlardan daha dar kapsam ve nitelikteki hem de para alınabilir bir sağlık hizmeti sunumu üzerinden uzlaşıyı kabul etmesi de sosyalist sistemin çözülüşünün ön bulguları olarak okunmalıdır. Makalede sınırlı veriler ışığında da olsa söz konusu saptamalar tartışılarak ele alınmıştır.
    Geliş Tarihi : 19.02.2002
    Kabul Tarihi : 22.03.2002

Summary

  • TThe International Conference on Primary Health Care held in 1978 in Alma-Ata, Kazakh Republic of the Union of Soviet Socialist Republics (USSR) fulfilled an important function from its preparation process to outcome declaration by opening the way for a prolific discussion in the field of health in general and delivery of primary health care in particular in the world, and by keeping these issues in agenda for a long time. Yet, the concept of health and health services were not addressed from a class perspective in the final declaration. Besides, it did not cover the causes of health problems and inequalities existing in the field of health. As a result, the Declaration contains suggestions related to health services rather than solutions to problems in health. This limitation can be observed in conference discussions and in the content of the Declaration as well as in the facilitation of narrowing of the concept of primary health care to first step health services instead of clarifying it so as to cover “all health services in a country which are needed by individuals and society”. While presenting and discussing these observations with relevant data, the article tries to show that the Alma Ata Declaration was in fact a text of reconciliation on the part of capitalist countries. It is such that in its content and coverage, the Alma-Ata Declaration can be seen as a text of reconciliation for capitalist countries with the working class inside and the socialist bloc outside given that the preparation of the Conference and the Declaration coincided with the start of a new structural crisis in the capitalist world. Meanwhile, acceptance by the USSR of a relatively narrow approach to health services and even their commercialization must be read as early indicators of the dissolution of the socialist system. These observations are elaborated in the article though in the light of somewhat limited data.
    Received : 19.02.2002
    Accepted : 22.03.2002

Anahtar Sözcükler / Keywords

  • TR: Alma Ata, SSCB, temel sağlık hizmetleri, sosyalizm, kapitalizm, birinci basamak sağlık hizmetleri
    EN: Alma Ata, USSR, primary health care, socialism, capitalism, primary health services

Geliş Tarihi / Received Date
  • 19.02.2002

Kabul Tarihi / Accepted Date
  • 22.03.2002