MAKALE ARTICLE

Kişiyi dört duvar arasına, bir mahzene, kalenin burçlarına, devlet dairelerinin bodrum katlarına kapatmanın ya da kuyularda tutmanın tarihi çok eski. Ancak günümüzdeki anlamda bir kişinin bir yargı süreci sonucunda yasalarda kendisine yer bulan süreli ya da süresiz bir hapis cezasına çarptırılmasının ve bununla bağlantılı olarak modern anlamda hapishane binalarının inşasının ancak 500 yıllık bir tarihi var. “Bedene eza”nın yerini kapatmanın aldığı, işkence etmektense kapatarak “ıslah etme” anlayışının hakim hale geldiği bu süreç bir reform olarak sunulur ve bu reform girişimleri farklı yönleriyle tartışmaya açılırken mahpusların ıslah amacıyla çalıştırılması genellikle tali olarak görülür ve göz ardı edilir. Bu yazı mahpusların “ıslah” amacıyla çalıştırılması uygulamasının ortaya çıkışına ve özellikle Amerika ve Türkiye’deki seyrine ve geldiği noktaya odaklanmaktadır. Özellikle son 10 yılda Amerika’da mahpus emeğinin sömürüsü “hapishane köleliği” olarak adlandırılıp mahpusların ciddi ve yaygın eylemlerine yol açarken Türkiye’de hapishanelerin bünyesindeki işyurtları en büyük kamu iktisadi teşebbüslerinden biri olarak görülebilecek büyüklüğe erişmiştir. Günümüzdeki tablo “hapsetmenin temel amaçlarından biri de mahpus emeğinin sömürüsü müdür?” sorusunu akla getirmektedir.

The history of confining a person within four walls, in a cellar, in the bastions of a castle, in the basements of government offices or in wells is very old. However, in today’s sense, the sentencing of a person to a term or indefinite imprisonment, which is enshrined in the law as a result of a judicial process, and the related construction of prison buildings in the modern sense, has a history of only 500 years. While this process, in which confinement replaced “torture to the body” and the understanding of “rehabilitation” through confinement rather than torture became dominant, is presented as a reform and these reform attempts are discussed in different aspects, the labor of prisoners for the purpose of rehabilitation is usually seen as secondary and ignored.  This article focuses on the emergence of the practice of prisoner labor for “correctional” purposes and its course and current state, especially in the US and Turkey. Especially in the last 10 years, while the exploitation of prisoner labor in the US has been called “prison slavery” and led to serious and widespread protests by prisoners, in Turkey, the “government correctional industries” have reached a size that can be considered one of the largest state-owned enterprises. The current situation begs the question “is one of the main purposes of imprisonment the exploitation of prisoner labor?”.