MAKALE ARTICLE

Metin / Text

• Her geçen gün hayati önem taşıyan ilaçlar birer birer piyasadan eksilmekte. Bu gidiş kardiyo-vasküler ilaçlardan, nörölojik ilaçlardan, en basit antibiotiklere kadar (penisilin gibi) uzanmakta. Biz, bu yazımızda ilaç dünyamızdaki kargaşayı bir-iki istatistikle ortaya koyduktan sonra gelişmekte olan ülkeler için Dünya Sağlık Teşkilatı'nın önerisi olan temel ilaç listesini vereceğiz. Ülkemizde ilaç satan firma sayısı 100 civarındadır. Bunun % 75'i ilaç üreten firmadır. Geri kalan % 25'i ise ilaç üretimi ile hiçbir ilgisi olmayıp, diğer firmalara yaptırdığı ilaçların satıcısı durumundadır. Bu yüz kadar ilaç firmasının tümüne yakın bir kısmı da İstanbul'da toplanmıştır. Ruhsatı alınmış yerli müstahzar sayısı 7517 iken, piyasada bunun 4000'i, yabancı müstahzar sayısı 7566 iken piyasada bunun yalnız 84'ü bulunmaktadır. Başka bir deyişle 15.000 ruhsata karşın piyasada var olan ilaç sayısı 4000'dir. Bu istatistikler de hemen ilaç dünyamızdaki bozukluğu görebiliriz. Bizim gibi ülkeler için ilaç üretiminde yeniden düzenleme gereklidir. Ülkemizin yüzbir çeşit antibiotiğe, beşyüz çeşitli analjeige ihtiyacı yoktur. Temel ilaçların seçimi ve bu temel ilaçların mutlaka üretimi gerekir. İlaç üretimindeki bu düzenleme, hem yerli etken madde üretimini kolaylaştırıcı hem de ilaç sanayiinde kendi olanaklarımızın katkıda bulunmasına yol açıcı sonuç getirecektir. Penisilinin bile bulunamadığı dönemleri yaşadığımız ülkemizde kısa vadede bu atılım zorunludur. Dünya Sağlık Örgütü, 17-21 Ekim 1977 tarihleri arasında yaptığı Cenevre toplantısında gelişmekte olan ülkelere tavsiye edilecek olan temel ilaçların seçimi konusunda bir çalışma yaptı. Bu konuda bir örnek liste de yayımladı. Bu liste ile temel ilaçların sayısı 210'a iniyordu. Dünya Sağlık Örgütü'nün bu çalışmasını ülkemiz için temel ilaçların saptanması çalışmalarında bir başlangıç olması dileğiyle tam liste halinde veriyoruz. TEMEL İLAÇLAR İÇiN ÖRNEK LİSTE ANESTEZİKLER : tamamlayanlar Genel anestezikler Eter (2) Halotan (2) Nitroz oksit (2) Sodyum tipoyental (2) Lokal anestezikler Bupivakain (2,9) Lidokain ANALJEZİKLER, ANTİPRETİKLER, NONSTEROİD ANFİİNFLAMATUAR İLAÇLAR VE ANTİGUT İLAÇLAR : Asetilsalisilik asit Kolşisin (7) Allopurinol (6) İbuprofen (1) İndometasin Parasetamol a) İlaç isimlerini takip eden parantezdeki rakamlar şunları gösterir: (1) Bu terapötik grubun bir örneği olarak verilmiştir. En ucuz ilacı seçer. (2) Uygun kullanım için özel uzmanlık, kesin teşhis ve özel araçlar gereklidir. (3) Daha yüksek etkenlik. (4) Böbrek yetmezliklerinde doz ayarlaması gerekir. (5) Uygunluğun artırılması için. (6) Amaca uygun en iyi, farmakokinetik parametreleri sağlar. (7) Yan tesirleri fayda/zarar oranını azaltır. (8) Sınırlı endikasyonlar veya dar tesir spektrumu. (9) Epidural anestezi için. (10) Teklif edilen ilaca karşı rezistan hastalık veya organizmalar için. b) Bu başlık altındaki ilaçlar mutlak gerekli değildir. Bunlar: (a) organizma gerekli ilaçlara rezistans gösterirse, (b) bazı nadir hastalıkların tedavisinde ve (c) özel farmakokinetik özellikler, v.s. sağlayan ilaçlara örnek olarak ilave edilmiştir. Bunlar mali imkanların müsaade ettiği oranda kullanılabilir. ANALJEZİKLER, NARKOTİKLER VE NARKOTİK ANTAGONİSTLERİ Morfin Petidin (1) Nalokson ANTİALLERJİKLER : Antihistaminikler Klorfeniramin (1) ANTİDOTLAR, ÇELASYON YAPICI AJANLAR v.s. : Atropin Kalsiyum disodyum edeta (2) Aktif kömür Dimerkaprol (2) Pralidoksim ANTİEPİLEPTİKLER : Diazepam enjeksiyon Karbamazepin (10) Etosüksimit Fenobarbital Fenitoin ANTİİNFEKTİF İLAÇLAR : Antihelmentik İlaçlar : Mebendazol Befenyum (8) Niklozamid Tetrakloroetilen Piperazin Tiyabendazol Antibakteryal İlaçlar : Ampisilin (1) Amikain (1, 4, 10) Benzatin benzil penisilin (5) Doksisilin (6,5) Benzil Penisilin Prokain benzil penisilin (7) Kloramfenikol Sulfadiyazin (7,5) Klokzasilin (penisilinaz-rezistan,1) Eritromisin Gentamisin (4) Fenoksimetilpenisilin Salazosulfabridin Sulfadimidin (1) Sulfametoksazol + trimetoprim Tetrasiklin (1,4) Antifilariyal İlaçlar : Distilkarbamazin Suramin Antileproik İlaçlar : Dapson Klofazimin (10) Rifampisin (1) Antiprotozoal İlaçlar : Amebisitler Diloksanid Metrenidezol Emetin (7) Paromomisin Antimalaryeller : Klorokin Amodiakin (10) Primakin Sulfadoksin (10) Primetamin Kinin Antişistozomaller : Metrifonat Stibokaptat (10) Niridazol Okzamnikuin Antitripanozomaller : Melarsopral (5) Nifurtimoks Pentamidin (5) Suramin Leşmaniyasitler : Pentamidin Sodyum stiboglukonat Antitüberkülüz İlaçlar : Etambutol Tiyosetazon İzoniyazit Rifampisin Streptomisin Sistemik Antifungal İlaçlar : Amfoterisin B Fulusitozin (1,8) Grizeofulvin (8) ANTİMİGREN İLAÇLAR: Ergotamin ANTİNEOPLASTİK İLAÇLAR : Busulfan (2) Klormetidin (1,2) Siklofosfamit (2) Doksorubisin (2) Fluorourasil (2) Metotreksat (2) Vinkristin (2) ANTİPARKİNSON İLAÇLAR : Levodopa Levodopa + periferik Dekarboksilaz inhibitörleri (6,5) Triheksifenidil (1) KAN VE HEMATOPETİK SİSTEM İLAÇLAR : Antianemikler Siyanokobalamin (2) Demir dekstran enj. (5) Ferro tuzları (1) Folik asit (2) Antikoagülanlar Antagonistleri : Hefarin (2) Fitomenandiyon Protamin sülfat (2) Varfarin (1, 2, 5) Plazma Substitütleri : Dekstran 40 KARDİYOVASKÜLER İLAÇLAR : Antianjinal İlaçlar : Gliseril trinitrat İzosorbit dinitrat (1) Proparanolol (1) Antiaritmik İlaçlar : Lidokain Prokainamid Propranolol (1) Kinidin Antihipertansif İlaçlar : Diazoksid enjeksiyon(1) Metildopa (7) Guanetidin Fentolamin (1, 2, 8) Hidralazin Rezerpin (7) Hidrokorotiyazit (1) Proparanolol (1) Kardiyak Glikozitler : Digoksin (4) Digitoksin Şok Tedavisinde Kullanılanlar : Dopamin (2) İzoprenalin enjeksiyon DERMATOLOJİK PREPARATLAR : Topital Antiinfektif İyodin (1) Neomisin + basitrasin Antiinflamatuar İlaçlar : Betametazon (1, 3) Hidrokortizon Astranjanlar : Aliminyum esatat Fungusitler Mikonazol (1) Nistatin Keratoplastik Ajanlar : Benzoik asit + salisilik asit Podofilin (7, 8) Katran Skabisit ve Pedikülisitler : Gama benzer herzaklorür Benzil benzoat DİYAGNOSTİK AJANLAR: Endofonyum (2, 8) Tüberkülin, pürifiye protein derivesi (PPD) Radyokontrast Ajanlar : Adipiodon meglumin (1) Baryum sulfat (1) İyopanoik asit (1) Meglumin amidotrizoat (1) Sodyum amidotrizoat (1) DİÜRETİKLER : Furosemit Klortalidon (6) Hidroklorotiyazit (1) Triamteran (1) Mannitol Spironolakton GASTROİNTESTİNAL İLAÇLAR : Antiasitler : Aliminyum hidroksit ve/veya magnezyum hidroksit Antiasitler : Prometazin (1) Antihemoroidler : Lokal anastezik, astranjan ve antiinflamatuar ilaç (1) Antispazmodikler : Atropin (1) Katartikler : Senna (1) Diyare : Antidiyarsal Kodein Replasman Solüsyonu : Oral rehidratasyon tuzları (ağızdan kullanmak için glukoz-tuz solüsyonu) 1 litre su için: Sodyum klorür 3.5 g. Na+ 90 mmol/1 Sodyum bikarbonat 2.5 g HCO3 30 " Potasyum klorür 1.5 9 K+ 20 " Glukoz (dekstroz) 20.0 g glukoz 111 " HORMONLAR: Adrenal Hormonlar ve Sentetik Substitüeleri : Dekzametazon (uzun-etkili)(1) Fludrokortizon Hidrokortizon Prednizolon Androjenler : Testesteron aster enjeksiyon (2) Estrojenler : Etinilestradiol (1) İnsülinler : İnsülin çinko suspansiyonu (lenta) (1) İnsülin enjeksiyon Oral Kontraseptifler : Noretisteran + etinilestradiol (1) Progesteron Noretisteron (1) Tiroid Hormonları Antagonistleri : Levotiroksin Potasyum iyodür Propiltiyoürasil (1) İMMONOLOJİK PREPERATLAR : Serum ve immüniglobulinler Anti-D immünoglobulinler Antikuduz hiperimmün serum Difteri antitoksini İmmünoglobulin, normal insan (2) Yılan antivenomu'u Tetanus antitoksini Aşılar : BCG aşısı Difteri-tetanoz aşısı Difteri-boğmaca-tetanoz aşısı Kızamık aşısı Poliyovirüs aşısı Kuduz aşısı Çiçek aşısı Tetanoz aşısı Tifo aşısı ADELE GEVŞETİCİLER (PERİFERİK ETKİLİ) VE ANTAGONİSTLER : Neostigmin Pridostigmin (2, 8) Sukzametonyum (2) Tübokürarin (1, 2) OFTALMİK PREPARATLAR : Topikal Antiinfektif Gümüş nitrat Sulfasetamit Tetrasiklin (1) Antlinflamatuar Hidrokortizon (2, 7) Lokal anestezik Tetrakain (1) . Miyotikler Pilokarpin Midriyatikler Homatropin (1) Sistemik Asetazolamit OKSİTOSİKLER : Ergometrin (1) Oksitosin PERİTONEAL DİYALİZ SOLÜZYONU : İntraperitoneal diyaliz solüzyonu (% 1.5 glukoz) PSİKOTERAPÖTİK İLAÇLAR : Amitiriptilin (1) Klorpromazin (1) Diazepam (1) Flufenazin dekonoat (1, 5) Haloperidol (1) Lityum :karbonat (2, 4, 7) SOLUNUM YOLLARINA ETKİLİ İLAÇLAR : Antiastmatik İlaçlar : AminofiIin (1) Efedrin Epinefrin Salbutamol (1) Öksürük Kesici : Kodein SU, ELEKTROLİT VE ASİT-BAZ DENGESİNİ DÜZELTİCİ SOLÜSYONLAR : Glukoz (% 5 ve % 50) Oral rehidratasyon solüsyonu Potasyum klorür enjeksiyon (% 15) ve oral sol. Sodyum bikarbonat (% 75) Sodyum klorür enjeksiyon (% 0.9) Sodyum laktat enjeksiyon Enjeksiyonluk su VİTAMİN VE MİNARELLER : Askorbit asit Kalsiyum glukonat (2) Ergokalsiferol Hekzavitamin : Retinol, argokalsiferol, askorbit asit, tiyamin, riboflavin ve nikotinamid Pridoksin Retinol