MAKALE ARTICLE

Metin / Text

• Form 001, yani Ev Halkı Tespit Fişleri'ndeki bilgilerden yararlanarak hizmet modelinin kurulup işletilmesi gerekmektedir. Bunun için bu fişlerdeki tüm bilgiler aynı sıra ve aynı esaslarla Aile Zarfları'nın ön ve arka yüzlerine (Ek 1 ve Ek 2) aktarılmalıdır. Bu zarfın ön yüzünün üst bölümünde yalnız ailenin soyadı silinmez, diğer tüm bilgiler silinebilir kalemle yazılmalıdır. Alt bölümünde kişilere ait bilgilerden yalnızca «Tahsil Durumu» ve «Aile Fertleri Hakkında Notlar» bölümleri silinebilir kalemle doldurulmalıdır: Ölen ve yer değiştirenlerin üzeri Form 001 'de olduğu gibi kırmızı ya da kurşun kalemle çizilmeli, olay ve olay tarihi belirtilmelidir. Bu zarfın arka yüzündeki tüm bilgiler silinebilir kalemle yazılmalıdır. Buradaki bilgilere canlılık kazandırabilmemiz ancak çevre sorunlarının sağlığı ne ölçüde tehdit ettiğinden haberdar olmamıza bağlıdır. Aile zarfları içine Form 004'ler, yani Kişisel Sağlık Fişleri yerleştirilecektir. Bu fişler ailedeki her kişi için bir adet çıkarılmalıdır. Ölen ya da aileden ayrılan kişilerin fişleri, üzerine olay ve olay tarihi yazılarak aile zarfından çıkarılırken, zarf üzerine de yukarıda anlatılan işaretler koyulur. Form 004'ün ön yüzünü (Ek 3) doldururken sol üstteki kutunun «İşi Mesleği» ve «Medeni Hal» dışında, silinebilir kalemle doldurulması gerekmektedir. Bu yüzdeki diğer tüm bilgiler siIinmez kalemle yazılmalıdır. «Öz ve soy geçmişi» kutusuna kişi hastalığı nedeniyle ocağa başvurduğunda alınan anemnezden özet olarak doldurulur, dolayısıyla zaman içinde tamamlanır. «Tam aşılar ve rapelleri» bölümüne gerek ebe, gerek sağlık memuru ve gerekse hemşire tarafından yapılan aşıların tamamlanma ve rapel tarihleri belirtilmelidir. En alt kutudaki «Sosyal Hastalık» deyiminden amaçlanan; toplumda, kişileri uzun süre tedaviye zorunlayan, tedavi edilmediğinde hastalığın başkasına geçmesine neden olan ve üst düzeyde örgütü olan hastalıklardır. Bunlar Tuberküloz, Frengi, Lepra, Trahom'dur. Bu hastalıklardan birine yakalanan kişinin Kişisel Sağlık Fişi ve o kişinin bulunduğu Aile Zarfı'nın sağ üst köşesine hastalığın cinsine göre (kırmızı-yeşil-sarı-mavi) elişi kağıdından kesilmiş bir bant yapıştırılır. Bu şekilde muayeneye gelen kişide ya da ailede sosyal hastalık olduğu gözden kaçmamış olur. Form 004'ün arka yüzü (Ek 4) kişi hastalandıkça ya da hastalanmadan muayene edildikçe silinmez kalemle doldurulacaktır. «Kod» kolonu ile ocak hekiminden istenen, koyduğu tanılara, Dünya Sağlık Örgütü'nün 17 Başlıklı Listesine uygun olarak bir numara verip yazmasıdır. Her gün kişisel sağlık fişlerine yazılan bu kodlar bir üst makama -bölgesel, ulusal ve uluslararası karşılaştırmalar yapabilmek için- her ay sonunda gönderilmesi gerelen Form 023'lerin arka yüzüne (Ek 5) çetelenmelidir. Yeni çıkan sosyal hastalıklar da bu yüzdeki özel yerlerine çetelenmeli ve hepsi ay sonunda toplanarak gönderilmelidir. Form 001 'den yararlanarak doldurulacak bir başka fiş de Form 006, yani Çocuk Takip ve Muayene Fişidir. Bu fiş ebeler tarafından kullanılacaktır. Ön yüzünde (Ek 6) üstte fişin çıkış tarihi ve çocuğun kimliğini belirtir bilgiler silinmez, diğer bilgiler değişebileceği için silinebilir kalemle doldurulmalıdır. Anneye ait bilgiler, annenin bu çocuğa gebe kalmadan önceki öyküsü bu çocuğun sağlığı için önemli olduğundan silinmez kalemle yazılmalıdır. «Tam Aşılar ve Rapelleri» bölümüne yalnız tam aşılar ve rapelleri değil, bu çocuğa herhangi ibr kimse tarafından yapılan her doz aşının tarihi kendi kolonuna koyulmalıdır. Çünkü başka yerde bunun kaydı yoktur. Olmayınca da, aşının yapılım-yapılmadığını, kime yapılıp-kime yapılmadığını, doğru yapılıp-yapılmadığını denetleme olanağı kalmaz. Form 006'nın arka yüzü (Ek 7), bu fişe göre 0-6 yaş grubu çocukları düzenli aralıklarla ve evinde izleyecek olan mahalle ya da köy ebesi tarafından, evi her ziyaret edişinde doldurulacaktır. Ebe bu ziyaretlerde çocuğun ağırlığını ve boyunu ölçecek, beslenişini izleyecek, çocuğu en çok görülen, en çok öldüren, en çok sakat bırakan ve aşı için kontrendikasyon oluşturabilecek hastalıklar muayene edecek ve ona göre aileye gerekli eğitimleri yapacaktır. Bu değerlendirmelerini ve yapılan eğitim ilgili kolonlara yazacaktır ki denetlenebilsin. Ebenin bunları yapıp değerlendirebilmesi için öncelikle ocak hekimi tarafından eğitilmesi gereklidir. Ayrıca ebeye yaş hesaplamasını, yani bir tarihten diğer tarihi çıkarmasını da öğretmek, boy ve ağırlı ölçümlerinden malnütrisyon tanısına varabilmesi için ön koşuldur. İzleme ebe tarafından yapılmamış; doktor ya da hemşire tarafından yapılmışsa ebeye, fişin bu yüzüne, yapılması gereken işler direktif halinde veriliyor olmalıdır. Bir aileden bir ya da birkaç kişi sağlık ocağı bölgesinden ayrılmışsa o kişilere ait Form 004, Form 006 ve gebeyse ileride göreceğimiz Form 005; tüm aile gitmişse ek olarak Form 001 ve Aile Zarfı gittikleri yere gönderilmelidir. Bölgemize bir göç olmuşsa aynı şeyler geldikleri yerden istenmelidir. Gelecek bölümde hizmet modelimizi kurmaya devam edeceğiz.

Kaynaklar / References

• 1 - T.C. SSYB Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirildiği Bölgelerde Uygulanan İstatistik Formları ile İlgili Açıklama. No. 355. Ankara. 1967. 2 - T.C. SSYB Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirildiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkında Yönerge. No. 154. Ankara. 1965.