MAKALE ARTICLE

Kapitalizm çalışmanın alanında, biçiminde, niteliğinde, duygusunda, mekânında köklü dönüşümler yarattı. İnsanları işgücüne, çalışmayı emeğe dönüştürerek çalışma merkezli bir toplum oluşturdu. Artı-değeri yoğunlaştırmak durumunda olan kapitalistler için çalışmanın düzenlenme biçimleri büyük önem arz etmekteydi. Bu arayışlar bağlamında oluşan birikim Taylorizmle en sistematik, en iddialı halini aldı ve çalışma deneyiminde hakimiyet kurdu. Taylorist felsefe, emek sürecinin ötesinde tüm bir yaşam biçimini yeni sermaye birikim modeli çerçevesinde düzenleme girişimi olan Fordizm ile de içiçe geçerek kısa zaman içinde küresel düzeyde belirleyici hale geldi. Ancak 1970 sonlarından itibaren açılan neo-liberal dönem çalışmanın anlamında, toplumsal yerinde, mekânı ve ölçeğinde, niteliğinde köklü değişimler meydana getirdi. Bu dönemde çalışmanın farklı boyutlarında yaşanan radikal değişimler kimi yaklaşımlarca paradigma değişikleri, kapitalizmin yabancılaştırıcı etkilerinin aşılması, yeni sınıfl arın ortaya çıkışı, emeğin kayboluşu vb. gibi iddialı değerlendirmelere konu olmuş olsa da geldiğimiz noktada eleştirel bir bakış açısıyla bakıldığında kapitalizmde çalışmanın sömürü, yabancılaşma, metalaşma, vasıfsızlaşma gibi yapısal zaafl ardan kurtulamadığıdı görülecektir. Bu yazı bahsi geçen dönüşümleri genel başlıklarıyla analiz etme çabası içinde olacaktır.

Capitalism has created radical changes in the field, the nature, the form and the psychology of work. It has created a work-based community by transforming individuals into labor force and work into labor. The forms of regulation of work were of great importance for capitalists who needed to intensify surplus value. The accumulation as a product of this search has achieved its most systematic and ambitious version with Taylorism and dominated the experience of work. Taylorist philosophy has become decisive at a global level within a short time by interwining with Fordism which was an attempt to regulate not only work processes but the whole life circle within the framework of a new model of capitalist accumulation. However, the neo-liberal era opened around the end of 1970’s brought fundamental changes to the meaning, to social value, space and scale of work. These radical changes in diff erent aspects of work have been considered as a paradigm change by diff erent perspectives with ambitious assessments and evaluated as the emergence of new classes, disappearance of labor, overcoming alienating eff ects of capitalism. However, with a critical approach it will be seen that structural weaknesses of work in capitalism such as exploitation, alienation, commodification and deskilling have not disappeared. This article will be in an eff ort to analyze these transformations in general terms.