Yazar
Koray BAŞAR
Yrd. Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Özet
-
Cinsel sağlık, sadece üremeyle ilgili yapı ve işlevlerin korunması ve tedavisiyle ilgili değildir. Cinsel kimlik, farklı boyutları ve içerdiği büyük çeşitlilikle, insanların bedence, ruhça ve sosyal olarak iyilik halinin önemli bir bileşenidir. Bedensel cinsiyet özelliklerinden bağımsız olarak, kişinin kendini hangi cinsiyetten gördüğü, hissettiği ile ilgili olan cinsiyet kimliği, cinsel ve duygusal ilgisinin hangi cinse dönük olduğunu ifade eden cinsel yönelim, cinsel kimliğin iki önemli boyutudur. Toplumların cinsel kimliğin çeşitli görünümleri ile ilgili tutumları değişkenlik göstermektedir. Yaklaşık kırk yıl öncesine kadar, insan cinsel çeşitliliğinin olağan bir yansıması olarak farklı cinsel yönelimlere sahip olmanın, kişinin ruh sağlığı ile, toplumsal ve bireysel işlevselliği ile ilgili olumsuz etkileri olabildiği kabul edilirdi. Günümüzde, heteroseksüel, eşcinsel veya biseksüel olmanın kişiyi sağlıklı ya da hasta kılmadığı, herhangi bir cinsel yönelime sahip olmanın kişinin kimliğinin, kişiliğinin bütününü belirlemediği bilinmektedir. Bu görüş yaygın kabul görmüşse de, modern tıp kurumunun ve uygulayıcılarının, cinsel kimlikle ilgili duruşunu yeterince gözden geçirdiği, ayrımcılığın önüne geçilebildiği söylenemez. Sağlık çalışanlarının cinsel kimliğin farklı yönleri ve insanların sergilediği çeşitliliğin farkında olmaları, kalıpyargılar ve ayrımcı tutumlar konusunda kendilerini sorgulamaları ve geliştirmeleri, bu konuda birlikte çalıştıkları kişiler ve topluma eğitim vermeleri, toplumsal tutumlar nedeniyle maruz kalınan ayrımcılık ve damgalanmayla ilgili önlem, destek ve yardım sağlamaları gerekmektedir.
Summary
-
Sexual health is not limited with the preservation and the treatment of the reproductionally significant structures and functions. Sexual identity, with its diff erent facets and wide range of variability, is an important component of physical, mental and social wellbeing. Gender identity, defined as the inner sense of one’s gender as male of female regardless of sex, and sexual orientation, defined as the sex of those to whom one is sexually and romantically attracted, are two important dimensions of sexual identity. Societies attitudes towards diff erent expressions of sexual identity vary and evolve. Until forty years ago, it was believed that having one of the sexual orientations, as a natural refl ection of the variability in human sexuality, may have negative infl uences on individual’s mental health, quality of personal or social functioning. Today, it is known that being either heterosexual, homosexual or bisexual does not let us consider someone healty or disordered. Also sexual orientation is not
Accepted as the sole determinant of person’s identity and personality. Although this view is widely
Accepted, it cannot be proposed that the medical institutions and practicers have reviewed their position with regards to sexual identity and take necessary precautions to prevent discrimination, yet. Medical pratitioners should be aware of the wide variability of individuals with respect to their sexual identity, question themselves about stereotypes and discriminating attitudes, edducate their colleagues and society in general ablout these issues, and provide help and assistance to those who are subjected to stigma and discrimination.