MAKALE ARTICLE

Metin / Text

• BÖLÜM IV: ÖLÜMLE İLGİLİ İŞLEMLER Ölüm olayı evde, hastanede, yolda, işyerinde, askerlikte, savaşta. olabilir. Ebe-Form 007 ile ve diğer sağlık personeli, her nerede olursa olsun, günlük çalışması içinde bölgesi halkından tüm ölümleri saptar. Saptanan her ölüm için Devlet İstatistik Enstitüsü'nün «Ölüm Fişi»nden çift nüsha doldurularak, sıra numarası verildikten sonra, bir nüshası ay sonunda bir üst makama gönderilir (Ek 1). Ölüm sağIık ocağı bölgesi dışında olmuşsa, ölüm fişi, ölümün olduğu yerdeki sağlık örgütü tarafından kesilmiş olmalıdır. Bu durumda çalıştığımız sağlık ocağı bölgesinde saptanan ölümlerde, daha önce ölüm fişi kesilip kesilmediği iyice araştırılmalıdır. Ölüm fişi kesilmemişse kesilir, kesilmişse yalnızca aşağıda anlatılacak işlenmesi gerekli yerlere işlenir. Aynı ölüme, iki fiş, kesilmesi Devlet İstatistik Enstitüsü'ne iki fiş gitmesine ve ölüm sayılarının artmasına neden olur. Bu fişten standart bir veri elde edebilmek için anlaşılmayan bazı noktaların açıklanması ve fişin doğru doldurulması şarttır. Bu yüzden ölünün yaşı için, doldurulan yaş (ayı ya da günü ne olursa olsun alınmamalı); 12 ayını doldurmamışsa, doldurulan ay (günü ne olursa olsun alınmamalı); 30 gününü doldurmamışsa, doldurulan gün yazılmalıdır. Ölenlerin yaşının doğru saptanması, yaşamsal-vital, hayati-istatistiklerin doğru olmasını sağlar. Örneğin doğum fişinde 10.2.1979 da doğan bir çocuk 17.2.1979 da ölmüşse ölüm 7 günlüktür ve erken neonatal ölüme, 18.2.1979-9.3.1979 arasında ölmüşse geç neonatal ölüme, 10.3.1979-9.2.1980 arasında ölmüşse post neonatal ölüme girer ve anlamları başkadır. Bu bakımdan ölüm tarihini, doğum tarihi ile beraber düşünmek zorundayız. Belki de ocaktaki do,ğum tarihine bakarak kaç günlük, aylık ya da yaşında öldüğü bulunabilir. «III.» bölümde ölüm nedenlerini ararken temel ölüm nedeninin aranması, zor olmakla birlikte, anlamsız bilgi toplamak ve standardizasyon yönünden gereklidir. Ölüm nedenleri bir bölgenin sağlık düzeyinin aynası gibidir. Ölüm, Temel-Ara ve Son olmak üzere 3 halkalı bir oluşumdur. Malnütrisyon - Kızamık - Pnemoni gibi, bazan ara neden olmayabilir. Kızıl-Kronik Nefrit gibi. Bazan da yalnızca temel neden bulunabilir. Difteri gibi. Ocak şartlarında her ölüm için tüm nedenleri bulmak olanağı yoksa en azından temel ölüm nedeni bulunabilmelidir. Bunun için elimizde bazı olanaklar vardır: 1. Ölenin yakınlarının söyledikleri. 2. Ölene ait ilaçlar ve reçeteler. 3. Ocaktaki kişisel sağlık fişi. 4. Bölge hastanesindeki dosyası. Bu bilgilerin ışığı altında ölüm nedeni saptanır. «IV.» bölümde ölümü tespit edenden amaçlanan, ölümü saptayan kuruluş, hekim ya da sağlık personelidir. Herhangi bir kişi öldüğünde ocakta var olan Ölüm Defteri'ne kimliğini, oturduğu yeri ve ölüm nedenini belirtecek şekilde kaydedilmelidir. Bir kişi öldüğünde Form 001, Aile Zarfı, Form 004, Form 005, ve Form 006'ya ne gibi işlemler yapılacağını görmüştük. Bu formların bir araya getirilmesinden ölüm nedeni konusunda çok yararlı sonuçlar alınır, çünkü çoğu kişi en yakınlarının hastalığının ne olduğundan habersizdir. Her ay sonunda tüm ölümler yaş grupları, köy ya da mahalleler ve cinslere göre Aylık Ölüm Cetveli'ne (Ek 2) geçirilmeli ve bir kopyesi bir üst makama gönderilmelidir. Burada il ve ilçe merkezleri ile büyük bucak ya da belediyelikIerde Nüfus İşleri Genel Müdürlüğü'nün «Ölüm Tutanağı»nın da arka yüzlerindeki açıklamalara uygun olarak ölümü saptayan kuruluş, hekim ya da sağlık personeli tarafından doldurulacağını hatırlatmakta yarar vardır (Ek 3). Bunda dikkat edilecek özellik, görmediğimiz hiç kimse için böyle bir belge dolduramayacağımız, aksi halde başımızın hukuksal olarak belaya girebileceğidir. Bu tutanak Adli Olaylar için savcılıkça verilecektir. Gelecek bölümde hizmetimizi geliştirmeye devam edeceğiz.

Tablo Başlıkları / Table Heads

• Ek 1 Ek 2 Ek 3

Kaynaklar / References

• 1. Sümbüloğlu, K. «Uluslararası Ölüm Raporu ve Ölüm Nedenlerini Sınıflandırma Kuralları», (Teksir, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Toplum Hekimliği Bölümü, 1970).