Yazar
Meltem ÇİÇEKLİOĞLU
Prof. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. (ORCID No:0000-0002-7059-7573)

Yazar
İrem ŞEVİK
Arş. Gör. Dr. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. (ORCID No:0000-0001-6536-1665)

Özet

  • Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın 20. yılında birinci basamakta sunulan koruyucu sağlık hizmetlerinin değerlendirildiği bu yazıda, öncelikle uluslarası kuruluşların halk sağlığı işlevleri vurgusuyla genişlettiklerini iddia ettikleri birinci basamak sağlık hizmetlerindeki koruyucu hizmetlerin dönüşümü tanımlanmıştır. Ülkemizde birinci basamak sağlık hizmetlerinde (BBSH) sunulan koruyucu hizmetler, bulaşıcı hastalıklar, bulaşıcı olmayan hastalıklar ve üreme sağlığı başlıkları altında değerlendirilmiştir. COVID-19 pandemisi örneği üzerinden bulaşıcı hastalıkların erken tespiti, izlenmesi, kaynağın belirlenmesi ve sürveyansı gibi topluma yönelik koruyucu hizmetlerde BBSH’nin yetersiz kaldığı saptanmıştır. Bulaşıcı olmayan hastalıklara yönelik hem bireysel hem de toplumsal koruyucu hizmetlerin etkisizliği ortadadır ve yeni bir yapı olarak sunulan sağlıklı yaşam merkezleri ile entegrasyon planının neoliberal politikalar sonucunda tüketime dayalı, piyasa odaklı bir programa dönüşmesi muhtemeldir. Üreme sağlığı hizmetlerine yönelik koruyucu hizmetler niceliksel olarak artırılmış olsa da hizmetlerin kalitesinin artmadığı ve performansa dayalı ödeme kapsamında olmayan hizmetlerdeki aksamaların sağlık sonuçlarını kötüleştirdiği ve eşitsizlikleri artırdığı tespit edilmiştir.

Summary

  • In this article, which evaluates preventive health services provided in primary healthcare in the 20th year of the Health Transformation Program, the change of preventive services in primary health care which international organizations argue has expanded with the emphasis on public health functions is first defined. Primary healthcare preventive services are assessed in terms of communicable diseases, non-communicable diseases, and reproductive health. By using the COVID-19 pandemic as an example, it has been found that primary healthcare services fall short in providing community oriented preventive services such infectious disease surveillance, early detection, monitoring, and source identification. Both individual and community preventive services for non-communicable diseases are obviously ineffective, and the integration plan with healthy life centers, which is promoted as a new structure, is likely to turn into a consumption-based, market-oriented program as a result of neoliberal policies. Although preventative services for reproductive health care were quantitatively increased, it was found that the quality of services did not improve, and that interuptions in services not covered by performance-based payment worsened health outcomes and widened inequalities.

Anahtar Sözcükler / Keywords

  • TR: Birinci basamak sağlık hizmeti, Sağlıkta Dönüşüm Programı, koruyucu sağlık hizmetleri
    EN: Primary health care, Health Transformation Program, preventive health services

Geliş Tarihi / Received Date
  • 04.01.2023

Kabul Tarihi / Accepted Date
  • 13.02.2023