Yazar
Aslı DAVAS
Doç. Dr., Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD(ORCID No:0000-0003-0957-4927)

Özet

  •  Bu makale, dijital teknolojilerin sağlık alanındaki toplum katılımını nasıl etkilediğini, bu katılımın hangi koşullarda demokratikleşmeye katkı sağlayabileceğini ve ne zaman dönüştürücü bir güce evrilebildiğini analiz etmektedir. Araştırma şu sorulara odaklanmaktadır: (1) Toplum katılımı sağlık alanında hangi koşullarda dönüştürücü olur? (2) Dijital katılım örnekleri karar alma süreçlerini etkileyebilmiş midir, yoksa sembolik mi kalmıştır? (3) Dijital toplum katılımı hangi bağlamlarda demokratikleşmeyi destekler? İlk bölümde, toplum katılımının tarihsel, teorik ve politik temelleri değerlendirilmiş; katılımın yalnızca bireysel geri bildirim mekanizmalarına indirgenemeyeceği, aynı zamanda sınıfsal eşitsizlikleri aşan kolektif bir hak talebi süreci olarak ele alınması gerektiği vurgulanmıştır. İkinci bölümde ise dijital kamusal alanın teorik çerçevesi, e-yönetişim pratikleri, dijital sağlık teknolojilerinin mülkiyeti ve denetimi, temsiliyet ve eşitsizlik meseleleri, mobil sağlık uygulamaları, gönüllülüğün araçsallaşması, dijital gözetim ve etik tartışmalar çok boyutlu olarak ele alınmıştır. “MyGov” gibi e-katılım örnekleri ile “katılımın genişlemesi mi yoksa sembolleşmesi mi” sorusu irdelenmiş; katılımcı epidemiyoloji, mobil sağlık uygulamaları ve dijital geri bildirim sistemleri üzerinden bilgi paylaşımı ile karar süreçlerine gerçek katılım arasındaki farklar açığa çıkarılmıştır. Dijital katılımın neoliberal yönetişimle nasıl araçsallaştırıldığı, sağlık teknolojilerinin küresel sermaye tarafından nasıl denetlendiği ve bu durumun kırılgan gruplar üzerindeki etkileri eleştirel bir perspektifle değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, dijital katılımın demokratikleşme ve sağlık hakkını güçlendirme potansiyeli taşıdığı, ancak bu potansiyelin hayata geçmesi için dijital eşitsizliklerin aşılması, temsiliyetin genişletilmesi ve katılımcı süreçlerin kurumsallaştırılması gerektiği savunulmaktadır.  

Summary

  • This article explores the impact of digital technologies on community participation in healthcare, focusing on the possibilities for democratization and rights-based advocacy. The study addresses three key questions: Under what conditions does community participation in health become transformative? Have examples of digital health participation genuinely influenced decision-making processes, or have they remained symbolic? And under which circumstances can digital civic engagement foster democratization? The article consists of two main sections. The first section provides a conceptual and historical overview of community participation in health, drawing on various theoretical frameworks. It emphasizes that transformative participation requires not only inclusive processes but also power redistribution and structural change. The second section examines the potentials and limitations of digital participation in the health field. Drawing on concepts such as e-governance, participatory epidemiology, and digital public spheres, the article critically discusses the ownership and control of digital health technologies, algorithmic governance, representation asymmetries, and surveillance. It argues that although digital platforms offer new opportunities for marginalized voices, they are often constrained by commercial infrastructures and neoliberal governance models. Instead of empowering communities, participation can be instrumentalized as data extraction or symbolic inclusion. The article incorporates international policy frameworks, such as the WHO’s Global Digital Health Strategy (2020–2025), and evaluates digital participation through the lens of class-based inequalities, data justice, and democratic accountability. The conclusion emphasizes the need to design transparent, rights-based, and publicly governed digital platforms that enable meaningful community involvement in health decision-making and ensure equity in digital health access and representation.               

Anahtar Sözcükler / Keywords

  • TR: Toplum katılımı; dijital sağlık; e-yönetişim; sağlıkta demokratikleşme; dijital eşitsizlik; neoliberal yönetişim; sağlık hakkı; dijital aktivizm; mobil sağlık uygulamaları; dijital kamusal alan
    EN: Community participation; digital health; e-governance; democratization in health; digital inequalities; neoliberal governance; right to health; digital activism; mobile health applications; digital public sphere.

Kaynaklar / References

  • Bradbury‐Jones, C., & Isham, L. (2020). The digital divide: Implications for the social determinants of health. Journal of Public Health, 42(3), 560–561. https://doi.org/10.1093/pubmed/fdz134 Bedi, S. (2020). Digital democracy and e-governance in India: The ‘Eternal Summer’ of good governance https://www.ijirct.org/download.php?a_pid=2504036 Birleşmiş Milletler. (2020). E-Government survey 2020: Digital government in the decade of action for sustainable development. United Nations Publications. https://publicadministration.un.org/egovkb/en-us/Reports/UN-E-Government-Survey-2020 Cornwall, A. (2008). Unpacking ‘participation’: models, meanings and practices. Community Development Journal, 43(3), 269–283. https://doi.org/10.1093/cdj/bsn010 Curtis, B. L., Ashford, R. D., Magnuson, K. I., & Ryan-Pettes, S. R. (2019). She Recovers: Preliminary outcomes of a digital recovery support community for women. JMIR Mental Health, 6(8), e13352. https://doi.org/10.2196/13352 Dahlgren, P. (2018). Media, participation and the public sphere. Routledge. Ferrante, L., & Álvarez, V. (2023). #AbortoLegalYa [Digital activism for legal abortion in Argentina, 2018–2020]. DEBATS · Annual Review, 8, 119–133. https://doi.org/10.28939/iam.debats-137-2.1 Freifeld, C. C., Chunara, R., Mekaru, S. R., Chan, E. H., Kass-Hout, T., Iacucci, A. A., & Brownstein, J. S. (2010). Participatory epidemiology: Use of mobile phones for community-based health reporting. PLoS Medicine, 7(12), e1000376. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000376 Fuchs, C. (2021). Social media: A critical introduction (3rd ed.). Sage. Chandler, D, Fuchs, C., (Ed.). (2021). Dijital nesneler, dijital özneler: Büyük veri çağında kapitalizm, emek ve siyaset üzerine disiplinlerarası yaklaşımlar (Gamze Boztepe, Çev.). Ankara: Nota Bene. Gonzalez-Polledo, E. (2018). Can digital health save democracy? Meeting the cosmopolitical challenge of digital worlds. Journal of Social and Political Psychology, 6(2), 631–643. https://doi.org/10.5964/jspp.v6i2.939 Güzelsarı, S. (2003). Neo-liberal politikalar ve yönetişim modeli. Amme İdaresi Dergisi, 36(2), 1–27. https://ammeidaresi.hacibayram.edu.tr/dosyalar/dergi_xg5c0.pdf Hickmann, E., Richter, P., & Schlieter, H. (2022). All together now – Patient engagement, patient empowerment, and associated terms in personal healthcare. BMC Health Services Research, 22, Article 1085. https://doi.org/10.1186/s12913-022-08501-5 International Telecommunication Union. (2021). Measuring digital development: Facts and figures 2021. https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/facts/FactsFigures2021.pdf Khan, I., & Haider, M. (2025). E-governance in India and its role in modern governance: A conceptual overview. International Journal for Research Trends and Innovation, 10(3), Article IJRTI2503087. https://www.ijrti.org Lachapelle, P. R., & Austin, E. K. (2014). Community participation. In A. C. Michalos (Ed.), Encyclopedia of quality of life and well-being research (pp. 1102–1106). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-0753-5_471 Mulligan, K. (2022). Digital inclusion, online participation and health promotion: Promising practices from community-led participatory journalism. Global Health Promotion, 30(2), 35–39. https://doi.org/10.1177/17579759221126150 Qui, J. L. (2021). Hoşça kal iKöle: Dijital nesnelerle alternatif özneler oluşturmak. In D. Chandler & C. Fuchs (Eds.), Dijital nesneler, dijital özneler: Büyük veri çağında kapitalizm, emek ve siyaset üzerine disiplinlerarası yaklaşımlar (1. baskı). Notebene Yayınları. Rice, L., & Sara, R. (2019). Updating the determinants of health model in the Information Age. Health Promotion International, 34(6), 1241–1249. https://doi.org/10.1093/heapro/day064 Rifkin, S. B. (2014). Examining the links between community participation and health outcomes: A review of the literature. Health Policy and Planning, 29(Suppl. 2), ii98–ii106. https://doi.org/10.1093/heapol/czu076 Robins, S. (2006). From “rights” to “ritual”: AIDS activism in South Africa. American Anthropologist, 108(2), 312–323. https://doi.org/10.1525/aa.2006.108.2.312 Sebunya, J., & Gichuki, A. (2024). Digital tools and platforms for enhancing community participation: A review of global practices. International Journal of Scholarly Practice, 4(2), 54–67. Sri-Pathmanathan, C., Bao, H., Diluka, P. A. E., Mee, A., Andari, B., Saunders, E., ... & Tucker, J. D. (2023). Enhancing community participation in dengue control through digital crowdsourcing: An analysis of a World Mosquito Program digital open call in Sri Lanka. The Journal of Infectious Diseases, 228(11), 1482–1490. https://doi.org/10.1093/infdis/jiad439 Taşkın, A. (2024). “Katılımcı Bütçeleme Anlayışında Bilgi İletişim Teknolojileri Kullanımı: “Komşu Meclisi” Örneği”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 64, ss. 33-59. Tucker, J. D., et al. (2013). Social media and HIV advocacy. Global Public Health, 8(10), 1122–1137. Thomason, J. (2021). Big tech, big data and the new world of digital health. Global Health Journal, 5(4), 165–168. https://doi.org/10.1016/j.glohj.2021.11.003 Wampler, B. (2020). Participatory budgeting in Brazil: Contestation, cooperation, and accountability. Penn State University Press. World Health Organization. (2021a). Global strategy on digital health 2020–2025. Geneva: WHO. https://apps.who.int/iris/handle/10665/344249 World Health Organization. (2021b). Ethics and governance of artificial intelligence for health: WHO guidance. Geneva: WHO. https://www.who.int/publications/i/item/9789240029200 Wright, E. O. (2006, March). Taking the “social” in socialism seriously. University of Wisconsin–Madison. https://www.ssc.wisc.edu/~wright/Social-in-Socialism.pdf

Geliş Tarihi / Received Date

  • 18.07.2025

Kabul Tarihi / Accepted Date

  • 29.07.2025