Yazar
Özgür NARİN
Dr. Öğr. Üyesi, Ordu Üniversitesi, Ünye İİBF, İktisat Bölümü. (ORCID No: 0000-0001-8068-6978)

Özet

  • Günümüzde dijitalleşme ile toplanan devasa veri ve yapay zeka yöntemleri yaygınlık kazanmaktadır. Yapay zeka bu anlamıyla dijitalleşmeye dayanmakta, onun gelişmesi ve altyapılaşması üzerine inşa edilmektedir. Bu makale ilk olarak salgın ve deprem gibi iki önemli ve can yakıcı olgu üzerinden  dijitalleşme ve YZ olanaklarının toplum yararına kullanılabilecekken nasıl ve neden kullanılmadıklarını tartışmaktadır. İkinci olarak bu teknolojileri üreten emeği ve bu emeğin toplumsallaşmasını irdelemekte, kolektif işçi tanımını yeniden gündeme getirmektedir. Son olarak ise bu teknolojilerin önündeki üretim ilişkileri engelini kırabilecek olanın  üreticiler yani emekçilerin özneleşmesi ve birleşmesi olacağını öne sürerek, yaşanmış örnekleri incelemektedir. 

Summary

  • Artificial intelligence (AI) methods and big data are becoming increasingly widespread today. AI, in this sense, is based on digitalization and is built upon its development and infrastructure. This article first discusses how and why these digitalization and AI opportunities, which could be used for the benefit of society, are not utilized, considering two significant and devastating events: the pandemic and the earthquake. Secondly, it examines the labor that produces these technologies and the socialization of this labor, revisiting the definition of collective labor. Finally, it examines real-life examples, arguing that the subjectification and unification of these producers, namely laborers, is what can break the barrier of production relations to these technologies.       

Anahtar Sözcükler / Keywords

  • TR: Dijitalleşme, Yapay Zeka, Üretim ilişkileri, Kolektif İşçi, Özneleşme, Salgın, Deprem
    EN: Digitalization, Artificial Intelligence, Relations of Production, GesamtArbeiter, Subjectification, Pandemic, Earthquake

Dipnot / Footnote

  • 1. “...sağlık hizmetinin bir meta olarak üretilme süreci sadece bir hastane de gerçekleşen emek süreci değil, aynı zamanda değer yaratma sürecidir” (Ercan, 2018). 2. Elbette ki Caliban ve Cadı’da çok güzel anlatıldığı gibi hekimlik mesleğinin oluşumunun kökeninde zaten bir el koyma bulunmaktadır. Bu ilk el koyma ve çitleme, kadınların bu alandan zor ve şiddetle çıkarılmalarıdır (Federici, 2023). 3. Karş. (Öngen, 2009), (Ünlütürk Ulutaş, 2011).

Kaynaklar / References

  • Badur, Selim (2021) “Covid-19 Pandemisi Sürecinde Doğrular ve Yanlışlar”, Toplum ve Hekim, Mayıs - Haziran 2021 Cilt: 36 Sayı: 3, s. 180-189. Bayram, H., Köktürk, N., Elbek, O., Kılınç, O., Sayıner, A., Dağlı, E., on behalf of the Turkish Thorasic Society. (2020) “Interference in scientific research on COVID-19 in Turkey”. Lancet 396:4623. Birinci, Ş. (2018). Kişisel sağlık kaydı ve Türkiye örneği: e-Nabız. SD (Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü) Dergisi, Mart-Nisan-Mayıs 2018, sayı 46, s. 24-27. http://www. sdplatform.com/Dergi/1088/Kisisel-saglik-kaydi-ve-Turkiye-ornegi-e-Nabiz. aspx. (2021) Sağlık Bakanı Yardımcısı Dr. Şuayip Birinci Konuşması, 24 Kasım 2021, https://www.youtube.com/watch?v=r7oMqT20COo Canıvar, C. (2025). Sağlık Alanında Yalın Üretim Teknikleri ve Sağlık Emek Süreci. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. Sayı 79. Decuyper, M., Maebe, J., Van Holen, R., Vandenberghe S. (2021). Artificial intelligence with deep learning in nuclear medicine and radiology. EJNMMI Phys 8, 81 . https://doi.org/10.1186/s40658-021-00426-y Ercan, F. (2018). Şehir Hastaneleri Üzerinden Ezberleri Bozmak. Şehir Hastaneleri Çalıştayı. Ankara: SES Yayınları. Federici, S. (2023) Caliban ve Cadı. Çev. Ö. Karakaş. İstanbul:Fol. Koca, F. (2020) “Promotion of scientific research on COVID-19 in Turkey”. Lancet doi.org/10.1016/S0140-6736(20)31864-x. Marx, K. (2011) [1867] Kapital C.1. (Çev. M. Selik, N. Satlıgan). İstanbul: Yordam. Narin, Ö. (2017) Marx ve Genel Zeka, Grundrisse’den Kapital’e Patikalar içinde, (Haz. Ö. Öztürk, M. Yaman, Ö. Narin), İstanbul: SAV yayınları. (2021). Dijitalleşmenin Salgında ve Sağlıkta Yayılımı Üzerine Gözlemler. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. Sayı 73-74. S. 13-25. (2024) Tarihsel ve Toplumsal Bir İrdeleme Denemesi: Dijitalleşme ve Yapay Zekanın Kökenleri ve İşçi Sınıfı, Yay. Haz. D. Beyazbulut ve Z. Kandaz, Dijitalleşme, Emek, Gelecek ve Türkiye, s. 37-54, DİSK-AR, İstanbul: DİSK. OECD (2019), Health in the 21st Century: Putting Data to Work for Stronger Health Systems, OECD Health Policy Studies, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/e3b23f8e-en. Öngen, T. (2009), “Marks (Sınıf) ve Weber (Statü) Çözümlemelerinde Bir Uğrak Olarak Meslek ve Hekimlik”, Toplum ve Hekim, C. 24, S. 2, S. 83-90. Ünlütürk Ulutaş, Ç. (2011). Proleterleşme ve Profesyonelleşme Tartışmaları Işığında Türkiye’de Sağlık Emek Gücünün Dönüşümü. Ankara: Notebene.

Geliş Tarihi / Received Date

  • 18.07.2025

Kabul Tarihi / Accepted Date

  • 29.07.2025