Yazar
Rukiye Duygu KURT
Sosyal Hizmet Uzmanı. İzmir İl Sağlık Müdürlüğü, Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Doktora Öğrencisi, Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü (ORCID No: 0009-0002-5000-9065 )

Özet

  • Geçmişten günümüze bulaşıcı hastalıklar küresel sağlık sorunları arasında öne çıkmaktadır. Dünyada oldukça fazla sayıda bulaşıcı hastalık vardır ancak özellikle COVID-19 ve HIV/AIDS gibi toplumda bulaş yoluyla kolayca yayılan hastalıklar, toplumları derinden etkileyerek sadece fiziksel sağlık üzerinde değil aynı zamanda sosyal hayat ve insan psikolojisi üzerinde etkilidir. Tüm bunların yanı sıra bu tür hastalıklarla mücadelede sık sık karşılaşılan sorunlardan biri damgalanmadır. Bu derleme çalışmada, bulaşıcı hastalıkların odak noktasında damgalanmanın toplumsal alanda nasıl bir etki yarattığını anlamak ve bu konuda sosyal hizmetin bakış açısını ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmanın tıbbi sosyal hizmet alanında çalışan sosyal hizmet uzmanları başta olmak üzere tüm sosyal hizmet uzmanlarına fayda sağlaması beklenmektedir.   

Summary

  • Infectious diseases have consistently stood out among global health issues from the past to the present. There are many infectious diseases in the world but diseases that spread easily within communities, especially COVID-19 and HIV/AIDS, deeply impact societies not only in terms of physical health but also affect social life and human psychology. In addition to all these, a common challenge in the fight against such diseases is stigmatization. In this review study, it is aimed to understand how stigmatization at the focal point of infectious diseases affects the social field and to reveal the perspective of social work on this issue. The study is expected to benefit all social work professionals, especially those working in the field of medical social work.  

Anahtar Sözcükler / Keywords

  • TR: bulaşıcı hastalıklar, damgalanma, sosyal hizmet
    EN: nfectious diseases, stigmatization, social work

Kaynaklar / References

  • Aksakoğlu, G. (2008). Bulaşıcı hastalıklarla savaşım (3 ed.). İzmir: DEÜ Rektörlük Basımevi. Albayrak, H. (2021). Eleştirel sosyal hizmet teorisi ve uygulaması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 383-401. Atila Demir, S. (2021). Etiketleme teorisi çerçevesinde sosyal dışlanma ve salgın hastalıklar: Kovid-19 süreci ve damgalama. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 13-25. Aung, S., Hardy, N., Hogan, J., DeLong, A., Kyaw, A., Tun, M. S., . . . Kantor, R. (2023). Characterization of HIV-Related stigma in Myanmar. AIDS and Behavior, 27(8), 2751-2762. Babayigit, M. A. ve Bakir, B. (2004). HIV enfeksiyonu ve AIDS: Epidemiyoloji ve korunma. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 3(11), 280-290. Best, R. K. ve Arseniev-Koehler, A. (2023). The stigma of diseases: Unequal burden, uneven decline. American Sociological Review, 88(5), 938-969. doi:10.1177/00031224231197436 Bhanot, D., Singh, T., Verma, S. K., ve Sharad, S. (2021). Stigma and discrimination during COVID-19 pandemic. Frontiers in public health, 8, 1-11. doi:10.3389/fpubh.2020.577018 Büber, B., Beyzanur, K., Gülsün, M. ve Nergizci, M. (2015). Şizofreniye yönelik damgalamanın önlenmesinde sosyal hizmet müdahaleleri bağlamında sosyal politika önerileri. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 14(1), 35-51. Chime, P. E., Okoli, P. C., Chime, E. N., Anekpo, C. C., Ozougwu, A. O. ve Ofojebe, P. C. (2022). Diseases associated with stigma: A review. Open Journal of Psychiatry, 12(2), 129-140. Çiftçi, M. (2019). Baskı karşıtı sosyal hizmetin Türkiye’de uygulanabilirliği. Sosyal Çalışma Dergisi, 3(1), 1-14. Demir, M. M. ve Buz, S. (2023). Eleştirel sosyal hizmet çerçevesinde şizofreni tanılı kişilerin ve yakınlarının damgalanma deneyimleri: Zonguldak örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 34(4), 869-893. Dukhanin, V., Searle, A., Zwerling, A., Dowdy, D. W., Taylor, H. A. ve Merritt, M. W. (2018). Integrating social justice concerns into economic evaluation for healthcare and public health: A systematic review. Social science ve medicine, 198, 27-35. Duyan, V. (1996). Tıbbi sosyal hizmet (sağlıkta psiko-sosyal boyut). Ankara: TDFO Bilgisayar Yayıncılık Ltd. Şti. Duyan, V. (2009). HIV/AIDS ve sosyal Dışlanma. In G. Polat Ulucak ve A. İçağasıoğlu Çoban (Eds.), Sosyal dışlanma ve sosyal hizmet (pp. 111-118). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı. Duyan, V. (2010). Sosyal hizmet temelleri yaklaşımları ve müdahale yöntemleri. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği. Duyan, V., Sayar, Ö. Ö. ve Özbulut, M. (2008). Sosyal hizmeti tanımak ve anlamak- Sosyal hizmet uzmanları ve sosyal hizmet alanında çalışanlar için bir rehber. Ankara: Öncü Basımevi. Elçi, D. Ö. (2021). Covid-19 geçiren bireylerin damgalanma deneyimleri. İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 111-130. Erdoğan, Ö. ve Ersoy, M. (2022). Pandeminin birinci yılında (2020-2021) COVID-19 hastalığı geçirenlerin damgalanma algısı: Türkiye örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 8(2), 165-183. Ergör, G. ve Serdar, B. (1998). HIV/AIDS epidemiyolojisi ve korunma. In S. Ünal (Ed.), Güncel bilgiler ışığında HIV/AIDS (pp. 7-20). Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi. Ertem, M. (2020). COVID-19 pandemisi ve sosyal damgalama. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 135-138. Farmer, P. E., Niyeze, B., Stulac, S. ve Keshavjee, K. (2006). Structural violence and clinical medicine. Plos Medicine, 3(10), 1686-1691. Fischer, L. S., Mansergh, G., Lynch, J. ve Santibanez, S. (2019). Addressing disease-related stigma during infectious disease outbreaks. Disaster medicine and public health preparedness, 13(5-6), 989-994. Gambe, R. ve Getzel, G. S. (1989). Group work with gay men with AIDS. Social Casework, 70(3), 172-179. Getnet, M. ve Damen, H. (2011). Level of stigma among female sex workers: comparison of two surveys of HIV behavioral data, Ethiopia. African health sciences, 11(4), 543-549. Getzel, G. S. ve Mahoney, K. F. (1993). Confronting human finitude: Group work with people with AIDS. Social Work with Groups, 16(1-2), 27-41. Gormley, D. ve Quinn, N. (2009). Mental health stigma and discrimination: The experience within social work. Practice: Social Work in Action, 21(4), 259-272. Islam, M. S., Sarkar, T., Khan, S. H., Mostofa Kamal, A.-H., Hasan, S. M. M., Kabir, A., . . . Seale, H. (2020). COVID-19–related ınfodemic and ıts ımpact on public health: a global social media analysis. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 103(4), 1621-1629. doi:10.4269/ajtmh.20-0812 Karataş, Z. (2020). COVID-19 pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-17. Kaya, E., Şimşek, F. ve Yıldırmak, T. (2020). Erkek HIV/AIDS hastalarında damgalanmanın yaşam kalitesi üzerine etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(5), 499-506. Kempthorne, J. C. ve Terrizzi Jr, J. A. (2021). The behavioral immune system and conservatism as predictors of disease-avoidant attitudes during the COVID-19 pandemic. Personality and individual differences, 178, 1-6. King, E. J., Maman, S., Bowling, J. M., Moracco, K. E. ve Dudina, V. (2013). The influence of stigma and discrimination on female sex workers’ access to HIV services in St. Petersburg, Russia. AIDS and Behavior, 17(8), 2597-2603. Link, B. G. ve Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual review of Sociology, 27(1), 363-385. Logie, C. H., Wang, Y., Lacombe-Duncan, A., Wagner, A. C., Kaida, A., Conway, T., . . . Loutfy, M. R. (2018). HIV-related stigma, racial discrimination, and gender discrimination: Pathways to physical and mental health-related quality of life among a national cohort of women living with HIV. Preventive medicine, 107, 36-44. Mattsson, T. (2014). Intersectionality as a useful tool: Anti-oppressive social work and critical reflection. Affilia, 29(1), 8-17. Nosrati, E. ve Marmot, M. (2019). Punitive social policy: an upstream determinant of health. The Lancet, 394(10196), 376-377. Omosigho, P. O., John, O. O., Musa, M. B., Aboelhassan, Y. M. E. I., Olabode, O. N., Bouaddi, O., . . . Lucero-Prisno, D. E. I. (2023). Stigma and infectious diseases in Africa: examining impact and strategies for reduction. Annals of Medicine and Surgery, 85(12), 6078-6082. doi:10.1097/ms9.0000000000001470 Özdemir, H. (2022). Salgın hastalıklardan ölümler, 1914-1918 (3 ed.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Özen, İ. C. (2021). Farklı çağların, ekonomilerin ve coğrafyaların vebaları: COVİD-19 ve HIV/AIDS. In B. Aykan ve O. Bilginer (Eds.), Salgın halleri COVİD-19 ve toplumsal eşitsizlikler (pp. 172-217). Ankara: Nika Yayınevi. Özmen, S. ve Erdem, R. (2018). Damgalamanin kavramsal çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 185-208. Payne, M. (1980). Strategies for the management of stigma through social work. The British Journal of Social Work, 10(4), 443-456. Purohit, D., Ahirwar, A. K., Sakarde, A., Asia, P. ve Gopal, N. (2021). COVID-19 and lung pathologies. Hormone Molecular Biology and Clinical Investigation, 42(4), 435-443. doi:doi:10.1515/hmbci-2020-0096 Reluga, T. C., Smith, R. A. ve Hughes, D. P. (2019). Dynamic and game theory of infectious disease stigmas. Journal of theoretical biology, 476, 95-107. Ruth, B. J. ve Marshall, J. W. (2017). A history of social work in public health. American journal of public health, 107(S3), S236-S242. Sattler, S., Maskileyson, D., Racine, E., Davidov, E. ve Escande, A. (2023). Stigmatization in the context of the COVID-19 pandemic: a survey experiment using attribution theory and the familiarity hypothesis. BMC Public Health, 23(521), 1-15. Scheyett, A. (2005). The mark of madness: Stigma, serious mental illnesses and social work. Social Work in Mental Health, 3(4), 79-97. Schulze, B. ve Angermeyer, M. C. (2003). Subjective experiences of stigma. A focus group study of schizophrenic patients, their relatives and mental health professionals. Social science & medicine, 56(2), 299-312. Scofield, D. ve Moseholm, E. (2022). HIV-related stigma and health-related quality of life in women living with HIV in developed countries: a systematic review. AIDS Care, 34(1), 7-15. doi:10.1080/09540121.2021.1891193 Selcik, O. ve Güzel, B. (2016). Sosyal hizmet mesleğinin çalışma alanı ve sosyal hizmet uygulamasının Türkiye ölçeğinde değerlendirilmesi Journal of International Social Research, 9(46), 461-469. Sevim, K. (2020). Sosyal çalışma ve damga. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(1), 44-54. Sheafor, B. W. ve Horejs, C. R. (2002). Techniques and guidelines for social work practice. USA: Pearson Education, Inc. Smith, R. A. ve Hughes, D. (2014). Infectious disease stigmas: Maladaptive in modern society. Communication studies, 65(2), 132-138. Sun, N., Christie, E., Cabal, L. ve Amon, J. J. (2022). Human rights in pandemics: criminal and punitive approaches to COVID-19. BMJ global health, 7(2), 1-7. Şantaş, F. (2017). Yoksulluğun sağlık statüsü ve sağlık hizmetleri kullanımı ile ilişkisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(13), 545-591. Uçan, G., Çalım, S. İ. ve Yıldırım, Ş. (2015). Sosyal hizmet uzmanlarının sağlık iletişimi alanındaki rol ve fonksiyonları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(4), 91-100. Vincent, W., Peterson, J. L. ve Parrott, D. J. (2016). The association between AIDS-related stigma and aggression toward gay men and lesbians. Aggressive Behavior, 42(6), 542-554. doi:https://doi.org/10.1002/ab.21649 Watson, A. C., Fulambarker, A., Kondrat, D. C., Holley, L. C., Kranke, D., Wilkins, B. T., . . . Eack, S. M. (2017). Social work faculty and mental illness stigma. Journal of Social Work Education, 53(2), 174-186. Yıldırım, Y. ve Balbay, Ö. (2003). Tüberküloz ve yoksullukla ilişkisi. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 12(1), 32-34. Zhu, M., Yan, G., Yiran, L., Chengbo, Z., Jiaying, Q., Zhimeng, X., . . . and Liu, C. (2020). HIV-related stigma and quality of life in people living with HIV and depressive symptoms: indirect effects of positive coping and perceived stress. AIDS Care, 32(8), 1030-1035. doi:10.1080/09540121.2020.1752890

Geliş Tarihi / Received Date

  • 10.07.2024

Kabul Tarihi / Accepted Date

  • 25.12.2024