MAKALE ARTICLE

Metin / Text

• İzmir'de imalat sanayiinde 20 ana sektör itibarıyla 10 veya daha fazla işçi istihdam eden 596 firma faaliyet göstermekte ve bu kuruluşlarda doğrudan üretim sürecinde çalışmak koşuluyla toplam 64.245 kişi çalışmaktadır. Tütün sanayiinde Türkiye'deki 55 firmadan 26'sı İzmir'de bulunmaktadır. Bu da 17.003 işçi demektir. Tüm Türkiye'de tütün sanayiinde 38.446 kişinin çalıştığı düşünülürse bu işkolunda İzmir'in payı önemli yer tutar. Bu değerler firma sayısının % 47.3'ü, istihdam edilen işçi sayısının % 44.2'sidir. Tütünde özellikle kadın işçilerin çalıştırıldığı gözönünde tutulursa bu işkolunda özellikle kadın sağlığı açısından belirgin bazı durumların ortaya çıkabileceği düşünülebilir. İzmir Tabip Odası İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Bürosu tarafından TEKEL TÜTÜN FABRİKASI'nda 255 kadın işçi üzerinde uygulanan ankette işçilerin sosyal durumları, sağlık durumları ve aile planlaması üzerine tutumları ile ilgili sorular yer almıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar aşağıda iki bölüm haIinde sunulmuştur. I. İŞÇİLERİN SOSYAL DURUMLARI: Bu bölümde işçilere aile tipleri, medeni durumları, yaşları, eğitim düzeyleri, oturdukları semtler ve bunlara ek olarak fabrikada çalıştıkları bölüm sorulmuştur. Anketin sonunda TABLO I'de de görüldüğü gibi işçilerin önemli bir kesimi (% 76.38'i) kapitalist gelişimin bir ürünü olan çekirdek aile içinden gelmişlerdir. Kırsal kesime özgü geniş aile tipi bu gelişim süreci içinde % 23.23'lük bir yer tutmaktadır. Kadın işçilerin medeni durumlarına gelince bunların % 56.86'sl evli olup evli işçilerin % 38.35'inin eşleri de tekelde işçi olarak çalışmaktadır. (Bakınız TABLO II) Ayrıca kadın işçilerin büyük bölümünün yaşı TABLO III'te de görüldüğü gibi 25'ten küçüktür. Çalışanların eğitim sorunları tüm alanlarda olduğu gibi bu işkolunda da belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. TABLO IV'te de görüldüğü gibi işçilerin % 86.90'ı ilkokul mezunudur. Fabrikada kadın işçilerin çalıştıkları bölümler de tesbit edilmiştir. (TABLO V.) Kadın işçiler fabrikada üretimde aktif rol oynayan bütün bölümlerde çalıştırılmaktadır. Bu bölümlerdeki çalışma koşuııarında el-paket bölümündeki otomasyon, imalat bölümündeki gürültü, harmanlama bölümündeki yoğun toz ve koku dışında ayrıcalık gözlenmemektedir. Ancak genelde fabrika ortamı tütün tozlarının, tütün kokusunun, nemin ve oksijen azlığının etkisi altındadır. Ankette işçilerin ulaşım sorunlarının konumunu saptamak amacıyla oturulan semtler tesbit edilmiştir. TABLO VI'da da görüldüğü gibi fabrikanın bulunduğu Alsancak ve civarında oturan 20 kişinin dışında büyük bir kesim uzak semtlerden işyerine gelmektedir. 8 saatlik çalışma süresinin yanında çalışanların büyük çoğunluğu en azından 1-1,5 saatlik süreyi işyerine veya evine ulaşmada geçirmektedir. Ayrıca gündüz vardiyasında çalışanların servis sorunlarının da olduğu düşünülürse sorun daha belirgin bir hal almaktadır. II. İŞÇİLERİN SAĞLlK DURUMLARI VE AİLE PLANLAMASI KONUSUNDAKİ TUTUMLARI: Ankette yukarıda belirtilen sonuçların yanı sıra jinekolojik olguları tesbit amacıyla birtakım sorular sorulmuş, bunlar değerlendirildiğinde adet düzeni açısından şöyle bir görünüm elde edilmiştir. TABLO VII'de de görüldüğü gibi düzenli adet görenler 155 kişi, görmeyenler ise 58 kişidir. Ayrıca düzensiz adet ile çalışılan yıllar arasındaki ilişki saptanmış, GRAFİK I'de de görüldüğü gibi düzensiz adet görenlerin sayısında 4'üncü ile 8'inci yıllar arasında bir artış tesbit edilmiştir. Anket yapılan 255 işçinin % 30.20'sinde vaginal akıntı tesbit edilmiştir. (TABLO VIII). Ayrıca vaginal akıntının nitelikleri de saptanmış akıntının 50 kişide kokusuz, 27 kişide kokulu olduğu bulunmuştur. (TABLO IX). Bu verilere göre işyeri koşullarının kadın hijyeni açısından iyi olmadığını söylemek mümkündür. Zaten fabrikanın duş, tuvalet, giyinme ve benzeri bölümlerinin durumu bunu doğrular niteliktedir. Ayrıca kadın işçilerde işe başlama süresiyle dismenore arasında da GRAFİK II'de görüldüğü gibi bir ilişki tesbit edilmiştir. Bunlara ek olarak evIi kadınlarda gebelik sayısı, canlı ve ölü doğum sayısı, yaşayan ve ölen çocuk sayısı ve kendiliğinden veya isteyerek yapılan düşüklerin sayısı tesbit edilmiştir. (TABLO X). Buna göre toplam 376 gebelik tesbit edilmiş, bunlardan 250 tanesi doğumla, 126 tanesi ise düşükle sonuçlanmıştır. Düşüklerin yarısı kendiliğinden, yarısı ise isteyerek olmuştur. Normalde kendiliğinden düşükler tüm gebeliklerin % 10-20'si kadar olup oldukça değişmeyen bir sınır gösterirler. Bizim anketten elde ettiğimiz sonuçta kendiliğinden düşükler tüm gebeliklerin % 16.76'sı olup bu değer üst sınıra oldukça yakındır. Fabrikada kadın işçilerde düşük prevalansı da hesaplanmış (Düşük prevalansı: Tüm yaşam boyunca bir veya daha fazla düşük yapmış kadınların %'si) ve bu % 48.89 olarak bulunmuştur. Ankette gebelikten korunmak için kullanılan yöntemler de değerlendirilmiş, bu amaçla belli bir yönteme başvurmak deneklerin % 87.26'sı tarafından uygun bulunmuş, % 7.46'sı bu yöntemleri uygun bulmadığını söylemişlerdir. (TABLO XI). Halen gebelikten korunmak için herhangi bir metodu uygulayanlar totalin % 54.67'sini uygulamayanlar % 45.33'ünü oluşturmaktadır. Uygulanan yöntemler TABLO XII'de gösterilmiştir. Görüldüğü gibi en çok uygulanan yöntem geri çekme'dir. Bunu % 30.77 oranla oral kontraseptif ilaçlar izlemektedir. Bütün bunlara ek olarak işçilerin çeşitli yakınmaları sınıflandırılarak aşagıdakf grafik elde edilmiştir: Baş ağrısı, solunum sistemi yakınmaları, ses kısıklığı ön sıralarda yer almaktadır. Nitekim büromuz bunlardan ses kısıklığını ayrı bir çalışma ile değerlendirmiş, ses kısıklığı olanların plica vocalis'lerinde ve pharynx'lerinde HİPEREMİ ve ÖDEM olgusu gözlenmiştir. Bunun nedeni daha önce belirttiğimiz gibi fabrika genelindeki tütün tozları olabilir.

Tablo Başlıkları / Table Heads

• Grafik I. Çalışılan Yılla Düzensiz Adet Arasındaki İlişki Grafik II. İşe Başlama Süresiyle Dismenore Arasındaki İlişki Tablo I. Aile Tipi Tablo II. Medeni Durum Tablo III. Yaş Grubu Tablo IV. Eğitim Düzeyi Tablo V. Çalışılan Bölüm Tablo VI. Oturdukları Semtler Tablo VII. Adet Düzeni Tablo VIII. Vaginal Akıntı Tablo IX. Vaginal Akıntının Niteliği Tablo X. Tablo XI. Tablo XII. Gebelikten Korunmada Uygulanan Yöntemler Tablo XIII